Jezus wzruszył się w duchu i powiedział: Zaprawdę, zaprawdę, powiadam wam, jeden z was Mnie wyda. 

Uczniowie zaczęli przyglądać się sobie nawzajem niepewni, o kim mówi. A jeden z Jego uczniów – ten, którego Jezus miłował – spoczywał przy piersi Jezusa. Skinął zatem na niego Szymon Piotr, aby się dowiedział, o kim mówi. Ten więc, spoczywając przy piersi Jezusa, zapytał Go: Panie! Kto to jest? 

Jezus odpowiedział: Ten, któremu Ja podam umoczony kawałek chleba. Następnie umoczył kawałek chleba, wziął i dał Judaszowi, [synowi] Szymona Iskarioty. I wtedy, po [podaniu] kawałka chleba, wstąpił w niego szatan. Jezus więc powiedział do niego: To, co zamierzasz uczynić, uczyń czym prędzej. Nikt jednak ze spoczywających przy stole nie zrozumiał, dlaczego mu to powiedział. Niektórzy bowiem przypuszczali, że ponieważ Judasz ma sakiewkę, Jezus mówi mu: Zakup, co nam potrzebne na święto, albo aby dał coś ubogim. On zatem wziął kawałek i natychmiast wyszedł. A była noc. 

Wtedy Szymon Piotr zwrócił się do Niego: Panie, dokąd idziesz? Jezus odpowiedział: Tam, dokąd idę, teraz iść za Mną nie możesz, jednak potem pójdziesz. Piotr ciągnął dalej: Panie! Dlaczego teraz nie mogę iść za Tobą? Duszę moją położę za Ciebie. Jezus odpowiedział: Położysz za Mnie swoją duszę? Zaprawdę, zaprawdę, powiadam ci: Zanim zapieje kogut, trzy razy się Mnie zaprzesz.  (J 13, 21-38)

1) Czym pachniesz?

Kilka wersetów przed opisem Ostatniej Wieczerzy św. Jan ukazuje Jezusa na uczcie w Betanii. Obok Niego jest Łazarz, dzięki którego wskrzeszebniu stypa zamieniła się w ucztę radości. Marta usługuje, a Maria rozbija szyjkę alabastrowego naczynia i wydobywając zeń drogecenny i autentyczny nardowy olejek, namaszcza stopy Mistrza, aby następnie wytrzeć je swymi własami. Jan zapamiętał i zanotował:

…i dom napełnił się wonią olejku. (J 12,3)

Zapach ten rozszedł się po całym świecie, zgodnie z nakazem misyjnym Zbawiciela. Roznieśli go ci, których nazwał solą ziemi i światłem świata – Jego uczniowie, chrześcijanie, dzieci Matki Kościoła. Św. Paweł pisząc o tej woni zastrzegł:

… dla jednych jest to zapach śmiercionośny – na śmierć, dla drugich zapach ożywiający – na życie. (2 Kor 2,16)

W dobie, w której Kościół przestaje cokolwiek znaczyć sam w sobie i pomału może zamienić się w jedną z wielu agend pozarządowych, jakąś globalną korporację usług religijno-charytatywnych, warto zadać sobie pytanie co z tą wonią się dzieje? Jako katolicy przestaliśmy nadawać ton kulturze, polityce, gospodarce i cywilizacji. Wtopiwszy się w neopogański świat wydaje się, że straciliśmy smak i zapach.

Bo przecież jaką woń wydzielamy, jako uczennice i uczniowie Chrystusa? Co – używając słów św. Pawła – “roznosimy po wszystkich miejscach”? Co możemy zaproponować współczesnemu światu, oraz sobie nawzajem, aby być wiernymi wezwaniu naszego Pana? Lojalność wobec Państwa? Wrażliwość na społeczną biedę? Zdyscyplinowanie w trudnych momentach? Troskę o słabych i – że użyję modnego stwierdzenia – wykluczonych? Przecież wszystko to znajdziemy także i w tym świecie! Nawet w kultywowaniu tradycji rodzin wielodzietnych są od nas skuteczniejsi – np. muzułmanie… Podobnie jak w gorliwości…

A przecież mamy jedno, czego nikt inny nie ma – Ewangelię o Bogu, który jest pomiędzy nami!

Dobrą Nowinę o Synu Bożym, który wyzwala od przekleństwa nieprawości!

Żywego i wciąż działającego potężną mocą Pana, który może nas zbawić od zła, jakie popełniamy (jak się tłumaczymy) “w dobrej wierze”! 

Jeśli jednak już straciliśmy wiarę w żywą Obecność Pana pośród nas (w Eucharystii przyjmowanej i Adorowanej, w Słowie spisanym i tym przekazywanym od czasów apostolskich), która realnie przemienia człowieka, jeśli się tej przemianie nie poddajemy, jeśli nie pozwalamy, aby “zakwasiła” ona całą kulturę, codzienność i sposób myślenia innych – to faktycznie jesteśmy na nic nieprzydatni… To faktycznie zawiedliśmy naszego Boga. To rzeczywiście jesteśmy winni – nawet jeśli w głębi serca pozostajemy, “przyzwoitymi” ludźmi.

Ale przejrzyjmy się w dzisiejszej Ewangelii.

2) Piotr.

W odczytanym uprzednio fragmencie Janowego opisu Ostatniej Wieczerzy widzimy trzech uczniów Jezusa – Judasza, Piotra i Jana. Trzy postawy względem Boga – zdrajcy, który zgadza się na działanie w nim zła; pyszałka, przekonanego o swej bezgrzeszności; oraz “ucznia umiłowanego”, który wsłuchuje się w serce Mistrza, czyli zna Jego wolę i chce za nią postępować polegając na Jego  sile i mocy.

Obawiam się, że oscylujemy między Judaszem a Piotrem, nie stawiając sobie nawet przed oczami jako celu postawy Janowej…

Cała sztuka polega na tym, aby rozpoznać czyhającą na samego siebie “noc”, jakiś konkretny grzech, jakieś zagrożenie wewnętrzne, jakąś rozbijającą komunię z Panem słabość. To nie jest tak, jak chciałoby wiele ruchów religijnych, że aby wejść w bliskość z Panem, trzeba najpierw, niejako “na siłę” się zgnoić, odkryć w sobie jakieś bagno wewnętrzne. Nie ma takiej potrzeby. Nasze wnętrze nie musi być zainfekowane wirusem, któregoś z siedmiu grzechów głównych rozumianych jako konkretne czyny. Wystarczą przecież grzechy lekkie, oraz przyrodzona słabość ludzkiej natury z jej obawami, nieufnościami, przemijalnością, słabnością ciała, podatnością na “żywioły tego świata”. Póki nie osiągniemy jedności z Panem w Domu Ojca, wciąż jesteśmy narażeni na rzeczy, które nas niszczą i nęcą pokusą samostanowienia (Adam i Ewa) lub odebrania swego dziedzictwa w doczesności (syn marnotrawny). I wcale nie musi chodzić o tzw. “ciężką materię”, wystarczy przecież “obojętność ludzi dobrych”.

Piotr w dzisiejszej Ewangelii woła: 

Panie! Dlaczego teraz nie mogę iść za Tobą? Duszę moją położę za Ciebie. (J 13, 37)

Piotr jednak nie zna samego siebie. Nie przyjął do końca Słowa, jakie wypowiedział mu Chrystus pod Cezareą Filipową:

Odejdź za Mnie, szatanie! Jesteś mi pułapką (zawadą, zgorszeniem), gdyż nie myślisz o tym, co Boże, ale o tym, co ludzkie. (Mt 16,23)

Nie rozpoznał w sobie wad, słabości, mimo że miał świadomość własnej nędzy, gdy po cudownym połowie ryb wołał do Jezusa:

Odejdź ode mnie, Panie, bo jestem grzesznym człowiekiem. (Łk 5,8)

Inną stroną tego samego, Piotrowego medalu, jest bierność. Można być zbyt wyrywnym w zapewnianiu o swej prawowierności, a można popaść w marazm i pójść za pokusą nie wychylania się, schowania się we własnym kącie. Znam człowieka, który w tych dniach rozmaitych zakazów i nieprawdopodobnych zachęt (jeszcze nie było chyba takiej epoki, w której duchowieństwo by gremialnie zachęcało do nienawiedzania świątyń) śmiało chodzi do kościoła, przychodząc wcześniej, aby znaleźć się w grupie przepisanych prawem pięciu osób, a swojemu proboszczowi oznajmił, że w razie czego zapłaci mandat. Ktoś powie: – No, jak go stać, to niech płaci!

Być może wziął sobie do serca stwierdzenie św. Teresy Wielkiej, zapisane w jej Księdze Fundacji (28,8):

Dziwiłam się i zastanawiałam nad tym jak ważne jest niezwracanie uwagi na naszą słabość, kiedy wiemy, że chodzi o służbę Bożą, mimo wszelkich napotykanych przeciwności, albowiem On jest tak mocny, iż może ze słabych uczynić mocnych, a z chorych zdrowych. A gdyby tego nie uczynił i cierpienia nie odjął, to znak,  że z samego cierpienia będzie większy dla naszej duszy pożytek. 

A więc, skoro nam objawi swą wolę, idźmy za nią, patrząc tylko na Jego cześć i służbę, a o samych sobie zapominając. 

Bo i na cóż nam dane jest życie i zdrowie, jeśli nie na to, byśmy je mogły przeżyć na służbie tak wielkiego Króla i Pana. Wierzcie mi, siostry, nigdy wam się nic złego nie przydarzy, gdy będziecie tą drogą kroczyć! 

Ja za moich lat dawnych, będąc tak niecnotliwą i słab, nieraz, wyznaję, poddawałam się wątpliwościom i strachom,. Ale odkąd Pan mnie odział w ten habit Karmelitanki Bosej i już na kilka lat przedtem, nie pamiętam takiego zdarzenia, by mi ten nasz Boski Mistrz, z samego tylko swego miłosierdzia, nie użyczył łaski zwyciężania tych pokus i rzucenia się całą moją istnością ku temu, w czym uznam większą chwałę Bożą, choćby to była rzecz najtrudniejsza. Wiem dobrze i jasno to rozumiem, że moje własne w tych rzeczach działanie było prawie niczym. Bóg niczego więcej nie żąda od nas, oprócz takiej ochotnej gotowości na Jego wolę, a gdy ją w nas znajdzie, sam potem zdziała wszystko swoją mocą. 

Trzeba jednak nie tylko usłyszeć Słowo Boga, ale także okazać Mu posłuszeństwo w działaniu. Piotr usłyszał, ale nie przyjął Słowa. Musiał przejść przez Krzyż, doświadczyć Paschy, aby naprawdę oddać swoje życie dla Chrystusa i Jego Ewangelii.

Wiara bowiem nie jest magią, ani ślepym zawierzeniem. Jest odpowiedzią, jaką rozumny człowiek daje Bogu, jaki mu się objawia. Odpowiedzią pełną posłuszeństwa, wynikającą z zaufania darmowej miłości Boga Stwórcy. 

Decyzja wiary, zaufania Panu – bardziej niż sobie, swoim emocjom czy lękom – jest jednocześnie światłem, punktem odniesienia, który (jeśli jest autentyczny) musi przemienić całe życie i postępowanie człowieka. Przykładem takiego zawierzenia jest Jan, wsłuchujący się w Serce Jezusa, czyli rozważający istotę Syna Bożego. Jan rozmyśla nad tym Kim jest JEzus, rozważa Jego wolę, pragnie upodobnić się 

3) Judasz.

Judasz dał się pochłonąć nocy, jaka już wcześniej zagościła w jego wnętrzu. Sumienie jego nie zostało prześwietlone Jezusowym promieniem prawdy. Judasz prawdy nie chciał. Wolał pozostać w swoistej schizofrenii wewnętrznej – chciał być odbierany jako obrońca ubogich, ludzi z marginesu, nie mających środków do życia. Chciał, aby widziano w nim filantropa, kogoś wspaniałomyślnego, kto nie zatrzymuje nic dla siebie. Może nawet – w dobrym wypadku – miał jakiś własny plan na wspomożenie ludzi głodnych czy bezrobotnych. Wszystko to jednak było fikcją. Nie wiemy, czy Judasz miał świadomość własnych kłamstw, być może mocno w nie wierzył, ktoś by powiedział, że chciał dobrze”. Nie uwzględnił jednak w tym wszystkim obiektywnej prawdy. Nie uwzględnił Chrystusa i Jego miłości. Nie potraktował Ewangelii jako Pan głosił na serio. Zlekceważył powagę grzechu, kłamstwa i obłudy. Omamiony własnym ego zgodził się na ciemność, jaka otoczyła jego sposób myślenia.

Stracił kontakt z rzeczywistością. Rozstał się z prawdą o sobie samym. Jego wnętrze stało się nocą. 

On zatem wziął kawałek i natychmiast wyszedł. A była noc. (J 13,30)

Słowo Boże zwraca uwagę, że upadły Apostoł wyszedł z Wieczernika już po przyjęciu “kawałka chleb”. Najprawdopodobniej chodzi o Eucharystię. Dostarczając argumentów wszystkim tropicielom zarazków na doczesnej materii eucharystycznego Ciała Pańskiego można z triumfem zawołać – Proszę! Komunia nic nie zmienia w człowieku! Ani fizycznie ani duchowo! Nawet można dodać, że czyni go jeszcze gorszym. Zanim spożył podany mu przez Jezusa kawałek chleba był w świetle lamp Wieczernika, a potem już tyko w nocy…

To prawda, że gdy przyjmujesz Ciało Pańskie niczym ciasteczko, a już na pewno, gdy przyjmujesz Je w stanie grzechu ciężkiego, bez spowiedzi, tkwiąc w dramacie martwoty wewnętrznej i rozkładu duszy – nie pomoże ci Ono w przemianie. Wręcz przeciwnie, zaszkodzi. Dobrze, że nie jest nam dany rentgen stanu duszy komunikujących… zarówno z tej, czy z drugiej strony ołtarza. Jedynie Bóg ma taki rentgen.

Św. Paweł pisze tajemniczo:

…kto by jadł chleb i pił z Kielicha Pańskiego niegodnie, winien będzie Ciała i Krwi Pana. Niech więc człowiek bada samego siebie i w ten sposób niech je z tego Chleba i pije z tego Kielicha. Bo kto je i pije niegodnie (nie zważając na Ciało Pańskie), je i pije wyrok na siebie. Dlatego jest między wami wielu słabych i wątłych, a liczni są uśpieni (pomarli) (1 Kor 11,27-30).

Obecnie Pan Bóg nas bada, czyśmy nie przyjmowali Ciała i Krwi Pańskiej niegodnie… Bada, co w nas jest… 

Jako duchowi spadkobiercy Piotrów a nawet Judaszów siedzimy bezradni w domach… Jak sprawić, aby noc nas nie pochłonęła? 

Tak o tym mówił Prymas Tysiąclecia, na którego beatyfikację czekamy, a którego nauczanie chcę tu przytoczyć, jako najlepszą ścieżkę do skonfrontowania się z własnym sumieniem.

Każdy musi zacząć od siebie, abyśmy prawdziwie się odmienili. A wtedy, gdy wszyscy będziemy się odradzać i politycy będą musieli się odmienić, czy będą tego chcieli, czy nie. Nie idzie bowiem w ojczyźnie naszej w tej chwili o zmianę instytucji społecznej, nie idzie też o wymianę ludzi, ale idzie przede wszystkim o odnowienie się człowieka. Idzie o to, aby człowiek był nowy, aby nastało „nowych ludzi plemię”. Bo jeżeli człowiek się nie odmieni, to najbardziej zasobny ustrój, najbardziej bogate państwo nie ostoi się, będzie rozkradzione i zginie. (2 II 1981 r., Gniezno)

Żeby jednak człowiek się odmienił, musi zajrzeć w swoje wnętrze i pozwolić, aby Duch św. rozjaśnił jego sumienie. Obecna sytuacja tylko temu sprzyja – mamy dużo więcej czasu niż wcześniej – a wręcz tego się domaga.

Jaka jest nasza odpowiedź?